| รหัสโครงการ : | R000000496 |
| ชื่อโครงการ (ภาษาไทย) : | กระบวนการสร้างจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรของประชาชนที่อาศัย อยู่ในเขตบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ |
| ชื่อโครงการ (ภาษาอังกฤษ) : | The process of raising consciousness in resource management of people residing in Bungboraped area NakhonSawan Province |
| คำสำคัญของโครงการ(Keyword) : | จิตสำนึก ทรัพยากร บึงบอระเพ็ด |
| หน่วยงานเจ้าของโครงการ : | คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ > สาขาวิชารัฐศาสตร์ |
| ลักษณะโครงการวิจัย : | โครงการวิจัยเดี่ยว |
| ลักษณะย่อยโครงการวิจัย : | ไม่อยู่ภายใต้แผนงานวิจัย/ชุดโครงการวิจัย |
| ประเภทโครงการ : | โครงการวิจัยใหม่ |
| สถานะของโครงการ : | propersal |
| งบประมาณที่เสนอขอ : | 205000 |
| งบประมาณทั้งโครงการ : | 205,000.00 บาท |
| วันเริ่มต้นโครงการ : | 09 พฤศจิกายน 2561 |
| วันสิ้นสุดโครงการ : | 08 พฤศจิกายน 2562 |
| ประเภทของโครงการ : | การวิจัยพื้นฐาน |
| กลุ่มสาขาวิชาการ : | สังคมศาสตร์ |
| สาขาวิชาการ : | สาขารัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ |
| กลุ่มวิชาการ : | รัฐประศาสนศาสตร์ |
| ลักษณะโครงการวิจัย : | ระดับชาติ |
| สะท้อนถึงการใช้ความรู้เชิงอัตลักษณ์ : | สะท้อนถึงการใช้ความรู้เชิงอัตลักษณ์ |
| สร้างความร่วมมือประหว่างประเทศ GMS : | ไม่สร้างความร่วมมือทางการวิจัยระหว่างประเทศ |
| นำไปใช้ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา : | ไม่นำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาณภาพการศึกษา |
| เกิดจากความร่วมมือกับภาคการผลิต : | ไม่เกิดจากความร่วมมือกับภาคการผลิต |
| ความสำคัญและที่มาของปัญหา : | ทรัพยากรธรรมชาติเป็นต้นทุนของมนุษย์ที่ถูกนำมาใช้เพื่อความอยู่รอดและเพื่อความเจริญทางเศรษฐกิจและสังคม ยิ่งมนุษย์กอบโกยประโยชน์จากธรรมชาติได้รวดเร็วขึ้นด้วยวิวัฒนาการทางด้านเทคโนโลยีที่ก้าวหน้า ธรรมชาติก็ฟื้นตัวไม่ทัน การนำทรัพยากรธรรมชาติมาใช้อย่างไม่ถูกวิธีทำให้ทรัพยากรธรรมชาติบางชนิดหมดสิ้นไป ดังนั้นเพื่อความอยู่รอดของมนุษย์ในอนาคต การปลูกฝังให้คนเกิดจิตสำนึกในความสำคัญ เรียนรู้ถึงความสำคัญของทรัพยากรธรรมชาติ และเข้าใจถึงวิธีการบริหารจัดการกับทรัพยากรธรรมชาติที่เหลืออยู่อย่างมีคุณภาพ จึงมีความสำคัญยิ่งในปัจจุบัน ผลของการขาดจิตสำนึกสาธารณะก่อให้เกิดปัญหาสืบเนื่องตามมามากมาย โลกเผชิญกับภาวะโลกร้อนซึ่งการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้มีสาเหตุมาจากการขาดจิตสำนึกสาธารณะ การขาดจิตสำนึกสาธารณะต่อสังคมส่วนรวมทำให้เกิดผลกระทบต่อสถาบันทางสังคมต่าง ๆ จากความสำคัญของการมีจิตสำนึกสาธารณะถ้าสามารถปลูกฝังและส่งเสริมการสร้างจิตสำนึกสาธารณะปัญหาดังกล่าวที่กล่าวมาแล้วจะลดลงอย่างน้อยที่สุด การเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตนและประโยชน์พวกพ้องก็จะลดน้อยลงและจะนำมาสู่สังคมที่พัฒนาแล้วฉะนั้นจึงจำเป็นที่จะต้องศึกษาจิตสำนึกสาธารณะอย่างจริงจัง (แก่นฟ้า แสนเมือง, 2554, หน้า 2)
บึงบอระเพ็ดเป็นบึงทะเลสาบน้ำจืดขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทยมีเนื้อที่ 132,737 ไร่ เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดนครสวรรค์ พื้นที่บางส่วนได้รับการประกาศให้เป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่า มีหมู่บ้านที่ตั้งอยู่ในเขตบึงบอระเพ็ดตามประกาศพระราชกฤษฎีกาทั้ง 3 อำเภอ จำนวน 31 หมู่บ้าน ซึ่งมีจำนวนทั้งหมด 4,286 ครัวเรือน (ศูนย์วิจัยและฝึกอบรมบึงบอระเพ็ด, 2558, หน้า 6) และจากการศึกษาของศูนย์วิจัยและฝึกอบรมบึงบอระเพ็ด (2558, หน้า 11–15) พบว่ามีสภาพปัญหาสำคัญๆ ได้แก่ (1) ด้านการบริหารจัดการ การสื่อสารของกลุ่มคนทุกกลุ่ม ทั้งภาครัฐและภาคประชาชน โดยรอบบึงบอระเพ็ด การขาดเอกภาพในการบริหารจัดการ โดยการบริหารที่ต่างคนต่างบริหารงานตามภาระหน้าที่รับผิดชอบ ไม่มีเจ้าภาพที่รับผิดชอบ ทำให้ขาดเอกภาพในการดำเนินงานที่เป็นไปตามแนวทางเดียวกัน การขาดอิสระในการดำเนินงาน โดยหน่วยงานต้องรอฟังคาสั่งจากผู้บังคับบัญชาเบื้องสูง ซึ่งในระดับพื้นที่ตัดสินใจไม่ได้ ทำให้เกิดปัญหาตามมา เช่น การเปิดปิดประตูน้ำ เป็นต้น (2) การใช้ประโยชน์ที่ทับซ้อนกัน การใช้ประโยชน์ที่ดินและการประกอบอาชีพในบึงบอระเพ็ดมีการใช้ประโยชน์ที่ทับซ้อนและเชื่อมโยงกันกันในหลายมิติ เนื่องจากเป็นระบบนิเวศน์เดียวกันมีระบบน้ำที่เชื่อมถึงกัน ตลอดจนหน่วยงานภาครัฐที่ซ้อนทับกันในบางอย่าง จนทำให้เกิดความขัดแย้งในบึงบอระเพ็ดอย่างกว้างขวาง นอกจากนี้ยังพบว่าที่ผ่านมาประชาชนที่อยู่อาศัยรอบ ๆ บึงบอระเพ็ดยังขาดจิตสำนึกด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมต่อบึงบอระเพ็ด เนื่องจากที่ผ่านมาบึงบอระเพ็ดทรุดโทรมและได้รับผลกระทบต่อระบบนิเวศจากการทำประมงเป็นอย่างมาก
จะเห็นได้ว่าปัญหาที่เกิดขึ้นภายในบึงบอระเพ็ดเป็นผลของการขาดจิตสำนึกของประชาชนที่อยู่รอบบึงบอระเพ็ดยังไม่เห็นความสำคัญและช่วยกันอนุรักษ์ดูแลบึงบอระเพ็ด ต่างคนต่างแย่งชิงใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่โดยไม่คำนึงถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้นตามมาในอนาคต ดังนั้นผู้วิจัยได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการสร้างจิตสำนึกต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในบึงบอระเพ็ดจึงทำการศึกษาเรื่อง "กระบวนการสร้างจิตสำนึกในกาจัดการทรัพยากรของประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขตบึงบอระเพ็ดจังหวัดนครสวรรค์" เพื่อจะได้ใช้เป็นแนวทางเสริมสร้างจิตสำนึกให้กับประชาชนที่อาศัยอยู่ในบึงบอระเพ็ดให้เห็นคุณค่าของทรัพยากรและช่วยกันดูแลและใช้ประโยชน์อย่างคุ้มค่าและไม่เป็นการทำลายทรัพยากรที่มีอยู่เพื่อจะได้มีใช้อย่างยั่งยืน |
| จุดเด่นของโครงการ : | แนวทางการพัฒนาความมิีจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ |
| วัตถุประสงค์ของโครงการ : | 1. เพื่อวิเคราะห์ความต้องการใช้ประโยชน์ทรัพยากรของประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขต บึงบอระเพ็ด
2. เพื่อศึกษากระบวนการสร้างจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรของประชาชนที่อาศัยอยู่ในบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์
3. เพื่อหาแนวทางการพัฒนาจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรของประชาชนที่อาศัยอยู่ในบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ |
| ขอบเขตของโครงการ : | ขอบเขตด้านเนื้อหา: เน้นศึกษาที่วิเคราะห์ความต้องการใช้ประโยชน์ทรัพยากรที่มีอยู่ในบึงบอระเพ็ด และกระบวนการสร้างจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรของประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขตบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ เพื่อหาแนวทางการพัฒนาจิตสำนึกให้กับประชาชน
ขอบเขตด้านประชากรและกลุ่มตัวอย่าง
1. การสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้วิจัยได้กำหนดกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive selection) ด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) 2 กลุ่มดังนี้
กลุ่มที่ 1 การศึกษาความต้องการของชุมชน ประเมินทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชน เป็นการสำรวจและวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับความต้องการและจิตสำนึกการใช้ทรัพยากรในบึงบอระเพ็ด โดยมีกลุ่มตัวอย่างในการให้ข้อมูลได้แก่ ตัวแทนประชาชนในองค์การบริหารส่วนตำบลทั้ง 7 แห่งในบึงบอระเพ็ด แห่งละ 15 คน (ตัวแทนประชาชนทั่วไป ตัวแทนผู้นำชุมชน และตัวแทนกลุ่มอาชีพ กลุ่มละ 5 คน) รวมสัมภาษณ์ทั้งสิ้น 105 คน
กลุ่มที่ 2 ร่วมกันค้นหาและสร้างกระบวนการสร้างจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรของประชาชน ตลอดจนหาแนวทางการพัฒนาจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากร มีวิธีการเก็บรวบรวมด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) จากตัวแทนประชาชนในองค์การบริหารส่วนตำบลทั้ง 7 แห่งในบึงบอระเพ็ด แห่งละ 20 คน (ตัวแทนประชาชนทั่วไป ตัวแทนผู้นำชุมชน ตัวแทนกลุ่มอาชีพ และตัวแทนหน่วยงานต่าง กลุ่มละ 5 คน) รวมสัมภาษณ์ทั้งสิ้น 140 คน
2. การจัดประชุมเพื่อสรุปผลและร่างกระบวนการสร้างจิตสำนึกสำหรับประชาชนที่อาศัยอยู่ในบึงบอระเพ็ดฉบับสมบูรณ์ ได้แก่ นักวิชาการ ผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้แทนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้แทนชุมชน ผู้แทนกลุ่มอาชีพ ผู้แทนหน่วยงาน และผู้แทนประชาชน รวมทั้งสิ้น จำนวน 15 คน
ขอบเขตด้านพื้นที่
บึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ (ในความรับผิดชอบขององค์การบริหารส่วนตำบล ทั้ง 7 แห่งในบึงบอระเพ็ด ประกอบด้วย องค์การบริหารส่วนตำบลพระนอน องค์การบริหารส่วนตำบลพนมเศษ องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลิง องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลิง องค์การบริหารส่วนตำบลเกรียงไกร องค์การบริหารส่วนตำบลทับกฤช องค์การบริหารส่วนตำบลแควใหญ่ และองค์การบริหารส่วนตำบลวังมหากร) |
| ผลที่คาดว่าจะได้รับ : | 1. องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนำกระบวนการสร้างจิตสำนึกที่ได้ไปใช้ดำเนินการสร้างจิตสำนึกให้กับประชาชนในพื้นที่รับผิดชอบของตนเองได้
2. หน่วยงานที่อยู่ในบึงบอระเพ็ดนำไปใช้สร้างจิตสำนึกให้กับประชาชนในพื้นที่รับผิดชอบของตนเองได้
3. โรงเรียนในเขตบึงบอระเพ็ดสามารถนำไปใช้บูรณาการในการเรียนการสอนเพื่อสร้างจิตสำนึกให้กับเด็กและเยาวชนมีจิตสำนึกที่ดีต่อทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม |
| การทบทวนวรรณกรรม/สารสนเทศ : | การวิจัยเรื่อง กระบวนการสร้างจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรของประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขตบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ ผู้วิจัยได้ทำการทบทวนแนวคิด ทฤษฎีและผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้องแล้วนำมาใช้สำหรับเป็นแนวคิด ทฤษฎีและผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้องสำหรับการวิจัยครั้งนี้ ซึ่งประกอบด้วยหัวข้อต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
1. แนวคิดเกี่ยวกับจิตสำนึกสาธารณะ
2. แนวคิดเกี่ยวกับความตระหนัก
3. แนวคิดเกี่ยวกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
4. แนวคิดเกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรตามแนวทางการพัฒนาอย่างยั่งยืน
5. แนวคิดเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
6. นโยบายการจัดการทรัพยากรสิ่งแวดล้อม
7. การวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม
8. งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
9. กรอบแนวความคิดการวิจัย |
| ทฤษฎี สมมุติฐาน กรอบแนวความคิด : | ไม่มี |
| วิธีการดำเนินการวิจัย และสถานที่ทำการทดลอง/เก็บข้อมูล : | ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ดังนี้
1. การสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้วิจัยได้กำหนดกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive selection) ด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) 2 กลุ่ม ดังต่อไปนี้
กลุ่มที่ 1 การศึกษาปัญหาและความต้องการของชุมชน ประเมินทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชน เป็นการสำรวจและวิเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับความต้องการและจิตสำนึกการใช้ทรัพยากรในบึงบอระเพ็ด โดยมีกลุ่มตัวอย่างที่สำคัญในการให้ข้อมูลได้แก่ ตัวแทนประชาชนในองค์การบริหารส่วนตำบลทั้ง 7 แห่งในบึงบอระเพ็ด แห่งละ 15 คน (ตัวแทนประชาชนทั่วไป ตัวแทนผู้นำชุมชน และตัวแทนกลุ่มอาชีพ กลุ่มละ 5 คน) รวมสัมภาษณ์ทั้งสิ้น 105 คน
กลุ่มที่ 2 ร่วมกันค้นหาและสร้างกระบวนการสร้างจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากรของประชาชน ตลอดจนหาแนวทางการพัฒนาจิตสำนึกในการจัดการทรัพยากร มีวิธีการเก็บรวบรวมด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) จากตัวแทนประชาชนในองค์การบริหารส่วนตำบลทั้ง 7 แห่งในบึงบอระเพ็ด แห่งละ 20 คน (ตัวแทนประชาชนทั่วไป ตัวแทนผู้นำชุมชน ตัวแทนกลุ่มอาชีพ และตัวแทนหน่วยงานต่าง กลุ่มละ 5 คน) รวมสัมภาษณ์ทั้งสิ้น 140 คน
2. การประชุมระดมความคิดเห็น เพื่อสรุปผลและร่างกระบวนการสร้างจิตสำนึกสำหรับประชาชนที่อาศัยอยู่ในบึงบอระเพ็ดฉบับสมบูรณ์ ได้แก่ นักวิชาการ ผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้แทนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้แทนชุมชน ผู้แทนกลุ่มอาชีพ ผู้แทนหน่วยงาน และผู้แทนประชาชน รวมทั้งสิ้น จำนวน 15 คน
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย การสัมภาษณ์แบบลึก (In-Depth Interview) และ การจัดสนทนากลุ่ม (Group Discussion)
การเก็บรวบรวมข้อมูล
การลงพื้นที่เพื่อเก็บข้อมูลจะเป็นการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key information) โดยทำหนังสือประสานไปยังองค์การบริหารส่วนตำบลในพื้นที่และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อขอความร่วมมือในลงพื้นที่และเก็บรวบรวมข้อมูล โดยผู้วิจัยและคณะเดินทางไปพบและอธิบายวัตถุประสงค์ วิธีการดำเนินการด้วยตนเอง ใช้วิธีเก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) และการจัดสนทนากลุ่ม (Focus Group Discussion) นำข้อมูลทั้งหมดมาทำการถอดเทปและวิเคราะห์จัดเป็นหมวดหมู่ สำหรับจัดทำรายงานการวิจัย และเขียนบทความวิจัยเพื่อนำไปเผยแพร่ในวารสารทางวิชาการต่อไป
การวิเคราะห์ข้อมูล
วิเคราะห์โดยเลือกวิธีใช้ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา (Content Analysis) ซึ่งเป็นการตีความสร้างข้อสรุปแบบอุปนัย โดยบรรยายเป็นเนื้อหาตามที่ปรากฏในข้อความและเนื้อหาโดยผู้วิจัย ไม่มีอคติหรือความรู้สึกส่วนตัวเข้าไปพัวพัน |
| คำอธิบายโครงการวิจัย (อย่างย่อ) : | - |
| จำนวนเข้าชมโครงการ : | 356 ครั้ง |