| รหัสโครงการ : | R000000142 |
| ชื่อโครงการ (ภาษาไทย) : | การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนบริเวณพื้นที่รอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ |
| ชื่อโครงการ (ภาษาอังกฤษ) : | Community Economic Development in Area Khao Luang Forest Park: Ladyao District and Muang District, Nakhon Sawan Province |
| คำสำคัญของโครงการ(Keyword) : | - |
| หน่วยงานเจ้าของโครงการ : | คณะเทคโนโลยีการเกษตรและเทคโนโลยีอุตสาหกรรม |
| ลักษณะโครงการวิจัย : | โครงการวิจัยเดี่ยว |
| ลักษณะย่อยโครงการวิจัย : | ไม่อยู่ภายใต้แผนงานวิจัย/ชุดโครงการวิจัย |
| ประเภทโครงการ : | โครงการวิจัยใหม่ |
| สถานะของโครงการ : | propersal |
| งบประมาณที่เสนอขอ : | 424000 |
| งบประมาณทั้งโครงการ : | 424,000.00 บาท |
| วันเริ่มต้นโครงการ : | 13 มกราคม 2557 |
| วันสิ้นสุดโครงการ : | 12 มกราคม 2558 |
| ประเภทของโครงการ : | งานวิจัยประยุกต์ |
| กลุ่มสาขาวิชาการ : | สังคมศาสตร์ |
| สาขาวิชาการ : | สาขาเศรษฐศาสตร์ |
| กลุ่มวิชาการ : | อื่นๆ |
| ลักษณะโครงการวิจัย : | ระดับชาติ |
| สะท้อนถึงการใช้ความรู้เชิงอัตลักษณ์ : | สะท้อนถึงการใช้ความรู้เชิงอัตลักษณ์ |
| สร้างความร่วมมือประหว่างประเทศ GMS : | ไม่สร้างความร่วมมือทางการวิจัยระหว่างประเทศ |
| นำไปใช้ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา : | ไม่นำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาณภาพการศึกษา |
| เกิดจากความร่วมมือกับภาคการผลิต : | ไม่เกิดจากความร่วมมือกับภาคการผลิต |
| ความสำคัญและที่มาของปัญหา : | จากการพัฒนาประเทศที่เน้นความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ พบว่าทำให้เศรษฐกิจของประเทศไทยประสบวิกฤตทางเศรษฐกิจ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาการว่างงาน ปัญหาการมุ่งเอารักเอาเปรียบ ตลอดจนปัญหาความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทำให้แนวคิดการพัฒนาโดยสร้างความเข้มแข็งให้กับสังคมจากฐานล่างคือครอบครัวและชุมชน ด้วยกระบวนการร่วมกันคิด ร่วมกันทำ และร่วมกันแก้ไขปัญหา ซึ่งเป็นแนวคิดของเศรษฐกิจชุมชนพึ่งตนเองที่มาจากกระแสพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เรื่อง เศรษฐกิจพอเพียง ที่พระราชทานเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2540 โดยกระทรวงมหาดไทยได้นำแนวคิดนี้มาเป็นแนวทางในการพัฒนายุทธศาสตร์เศรษฐกิจชุมชนพึ่งตนเอง
ป่าเขาหลวง ได้รับอนุมัติจากกรมป่าไม้ให้จัดตั้งเป็นวนอุทยานเขาหลวง เมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2539 ครอบคลุมพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาหลวง แปลง 1 ท้องที่จังหวัดนครสวรรค์และป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาหลวง แปลง 2 ท้องที่จังหวัดอุทัยธานีมีเนื้อที่ตามแนวเขตป่าอนุรักษ์ในเขตป่าสงวนแห่งชาติที่ใช้ดำเนินการจัดตั้ง วนอุทยานรวม 2 แปลงติดต่อกัน รวมทั้งสิ้น 59,375 ไร่ หรือ 95 ตารางกิโลเมตรวนอุทยานเขาหลวง มีสภาพพื้นที่เป็นภูเขาสูงชัน ตั้งอยู่โดดเดี่ยวบนพื้นที่ราบ มียอดเขาสูงสุดคือ ยอดเขาหลวง สูงเท่ากับ 772 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง เป็นแหล่งต้นน้ำลำธารหล่อเลี้ยงชุมชนที่อาศัยอยู่โดยรอบมาตั้งแต่อดีต มีทรัพยากรป่าไม้ที่มีคุณค่า ทั้งสภาพป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรังและมีพืชสมุนไพรที่มีค่า และหายากจำนวนมาก เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยที่สำคัญของสัตว์ป่านานาชนิด นอกจากนี้ยังมีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจ ได้แก่ ธรรมชาติบนยอดเขาหลวง จุดชมวิวบนสันเขา/หน้าผา ถ้ำ ฯลฯ วนอุทยานเขาหลวง นับว่ามีสภาพธรรมชาติที่สวยงาม อากาศบนยอดเขาเย็นสบาย เหมาะแก่การท่องเที่ยว พักผ่อนหย่อนใจ และอยู่ไม่ห่างไกลชุมชนมากนักในอดีตที่ผ่ามาพบว่าทรัพยากรธรรมชาติในเขตวนอุทยานเขาหลวงได้ถูกบุกรุกทำลายจากมนุษย์ โดยเฉพาะการลักลอบตัดไม้ทำลายป่า การล่าสัตว์ การลักลอบหาของป่าและพืชสมุนไพรโดยปราศจากการควบคุม ตลอดจนปัญหาด้านไฟป่า ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติในวนอุทยานเขาหลวงเสื่อมโทรมลงจนใกล้วิกฤติ โดยเฉพาะปัญหาในเรื่องแหล่งน้ำตามลำห้วยลำธาร ที่ในอดีตมีน้ำไหลตลอดปี ต้องเหือดแห้งลงในฤดูแล้ง ทำให้ไม่มีน้ำหล่อเลี้ยงในชุมชนรอบๆได้ อีกทั้งสภาพธรรมชาติที่สวยงามก็ถูกทำลายลง จึงทำให้ราษฎรที่อาศัยอยู่ใกล้เคียง ตลอดจนหน่วยงานราชการ วัด และสื่อมวลชน ได้เสนอแนะให้ทางราชการเร่งหามาตรการที่จะอนุรักษ์ และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติแห่งนี้ ให้กลับมาอุดมสมบูรณ์อีกครั้ง ดังนั้นกรมป่าไม้ โดยป่าไม้เขตนครสวรรค์ จึงได้ดำเนินการประกาศจัดตั้งเป็นวนอุทยานเขาหลวงขึ้นมา เพื่อให้ได้รับการจัดการทางด้านวิชาการ อย่างมีระบบแบบแผนที่ถูกต้อง เอื้ออำนวยประโยชน์ในด้านการอนุรักษ์และส่งเสริมการท่องเที่ยว แก่ประชาชนโดยส่วนรวมตลอดไป
วนอุทยานเขาหลวงอยู่เขตรอยต่อของจังหวัดนครสวรรค์ และจังหวัดอุทัยธานี มีราษฎรที่อยู่อาศัยและมีที่ทำกินติดต่อและใกล้เคียงพื้นที่วนอุทยานเขาหลวงใน 35 หมู่บ้าน 9 ตำบล 5 อำเภอ ของ 2 จังหวัด อยู่ในเขตปกครองดังนี้
จังหวัดนครสวรรค์ ท้องที่
ตำบลหนองกรด อำเภอเมือง
ตำบลวังม้า อำเภอลาดยาว
ตำบลหนองยาว อำเภอลาดยาว
ตำบลบางประมุง อำเภอโกรกพระ
ตำบลนากลาง อำเภอโกรกพระ
ตำบลศาลาแดง อำเภอโกรกพระ
ตำบลเนินศาลา อำเภอโกรกพระ
จังหวัดอุทัยธานี ท้องที่
ตำบลหนองหลวง อำเภอสว่างอารมณ์
ตำบลโคกหม้อ อำเภอทัพทัน
เนื่องจากชาวบ้านบริเวณรอบพื้นที่วนอุทยานเขาหลวงประสบกับปัญหาความยากจน การขาดที่ดินทำกิน การขาดเอกสารสิทธิ์ในที่ดิน ทำให้ชาวบ้านบางส่วนได้อาศัยที่ป่าสงวนแห่งชาติเป็นที่ทำกินโดยไม่มีเอกสารสิทธิ์ การขาดอาชีพและรายได้ที่เพียงพอต่อการดำรงชีพ รวมทั้งการขาดจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นตนเพื่อยังประโยชน์ระยะยาวและอย่างยั่งยืน จึงทำให้เกิดการบุกรุกพื้นที่วนอุทยานเพื่อใช้ประโยชน์จากทรัพยากรต่าง ๆ อาทิ ปัญหาการลักลอบล่าสัตว์ป่า ซึ่งกลุ่มนายพราน นี้จะทำการจุดไฟเผาป่าด้วยวัตถุประสงค์ต่างๆ ในการล่าสัตว์แต่ละชนิด โดยเฉพาะประเภทสัตว์กีบ ที่กินพืชเป็นอาหาร และนักล่าสัตว์ป่ามักจะไม่ดับให้สนิทก่อน จึงเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดปัญหาไฟป่าซึ่งมักเกิดเป็นประจำในหลายพื้นที่ การบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อทำการเกษตร นอกจากนี้ยังพบว่าว่าความต้องการใช้สอยทรัพยากรของชุมชนในเขตวนอุทยานมีอยู่สูงมากและยากต่อการควบคุมดูแล เช่น กลุ่มหาของป่าตามฤดูกาล เช่น เห็ด หน่อไม้ ผักหวาน ไข่มดแดง ส่วนใหญ่เป็นประชาชนที่อาศัยตามแนวเขตป่า มีอาชีพเกษตรกรรม ฐานะยากจน การศึกษาต่ำ มีความจำเป็นต้องพึ่งพาผลิตผลจากป่าในการดำรงชีวิตตลอดทั้งปี ลักษณะการใช้ทรัพยากรนับจากอดีตจนถึงปัจจุบันยังขาดหลักการอนุรักษ์ ส่งผลกระทบต่อการฟื้นตัวตามธรรมชาติของทรัพยากรในพื้นที่เป็นอย่างมาก ทำให้สภาพพื้นที่เกิดความแห้งแล้งมากโดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้ง นอกจากนั้น ยังเกิดปัญหาความขัดแย้งในการใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่วนอุทยานกับชุมชนที่อยู่โดยรอบวนอุทยานด้วย
โครงการวิจัยนี้จึงมุ่งศึกษาเพื่อหาแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวงตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อลดปัญหาการทำลายทรัพยากรธรรมชาติบริเวณพื้นที่วนอุทยานเขาหลวงในอนาคต โดยในเบื้องต้นงานวิจัยนี้จะทำการศึกษาเฉพาะเขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ |
| จุดเด่นของโครงการ : | - |
| วัตถุประสงค์ของโครงการ : | 6.1 เพื่อศึกษาลักษณะเศรษฐกิจชุมชนและปัจจัยที่มีผลต่อการสร้างความเข้มแข็งของชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์
6.2 เพื่อศึกษาแนวทางในการสร้างแหล่งรายได้ใหม่ให้กับชุมชนโดยการพัฒนาศักยภาพด้านการท่องเที่ยวให้กับชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์
6.3 เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ด้วยการสร้างรายได้ และลดค่าใช้จ่าย |
| ขอบเขตของโครงการ : | การวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยทำการศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ดังนั้นผู้วิจัยจึงได้กำหนดขอบเขตของการวิจัยให้ครอบคลุมปัญหาและวัตถุประสงค์ของการวิจัย เพื่อให้ผลการวิจัยสามารถตอบปัญหาและวัตถุประสงค์ของการวิจัยได้ ซึ่งผู้วิจัยแบ่งขอบเขตของการวิจัยออกเป็น (1) ขอบเขตด้านพื้นที่ประชากร (2) ขอบเขตด้านเนื้อหาของการวิจัย และ (3) ขอบเขตด้านระยะเวลาในการวิจัย ดังนี้
7.1 ขอบเขตด้านพื้นที่-ประชากร
โครงการวิจัยนี้ดำเนินการในเขตพื้นที่ชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ใน 10 หมู่บ้าน 3 ตำบล
ประชากรประกอบด้วย
1) ชาวบ้าน และชุมชนในเขต
- อำเภอลาดยาว ตำบลวังม้า 1) บ้านวังดินดาด หมู่ 6
2) บ้านกระทุ่มลาย หมู่ 11
3) บ้านน้ำลึม หมู่ 15
4) บ้านไร่ใหญ่ หมู่ 16
ตำบลหนองยาว 1) บ้านดงหนองหลวง หมู่ 2
2) บ้านวังยิ้มแย้ม หมู่ 5
- อำเภอเมือง ตำบลหนองกรด 1) บ้านวังเดื่อ หมู่ 9
2) บ้านวังเลา-หินก้อน หมู่ 14
3) บ้านผาแดง หมู่ 15
4) บ้านในชุม-ทุ่งแห้ว หมู่ 16
2) พัฒนาชุมชนที่รับผิดชอบพื้นที่ชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ใน 10 หมู่บ้าน 3 ตำบล
3) ผู้นำชุมชน พื้นที่ชุมชนรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ใน 10 หมู่บ้าน 3 ตำบล
7.2 ขอบเขตด้านเนื้อหา
1) การศึกษาโครงการ และการรวมกลุ่มต่างๆของสมาชิกในชุมชนที่มีสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนในพื้นที่โดยรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์
2) การศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการสร้างความเข้มแข็งของชุมชนในบริเวณพื้นที่โดยรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์
3) ดำเนินการอบรมเรื่องแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงและแผนธุรกิจเพื่อปรับทัศนคติในการดำรงชีวิตของชาวบ้านในชุมชนให้หันมาใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีอยู่หรือหาได้ในชุมชน ประกอบกับสามารถเขียนแผนธุรกิจเพื่อขอรับการสนับสนุนเรื่องงบประมาณให้ได้ อีกทั้งอบรมเรื่องการสร้างมูลค่าเพิ่มจากทรัพยากรภายในท้องถิ่นเพื่อเป็นการสร้างรายได้ให้กับชุมชน โดยใช้ทรัพยากรที่หาได้ภายในท้องถิ่นเป็นการลดค่าใช้จ่าย
4) การศึกษาศักยภาพของแหล่งท่องเที่ยวในบริเวณพื้นที่โดยรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ตามตัวชี้วัดมาตรฐานของแหล่งท่องเที่ยว เพื่อหาแนวทางในการพัฒนาน้ำตกหินดาด ตำบลวังม้า อำเภอลาดยาว เป็นแหล่งรายได้ให้กับชุมชน
7.3 ขอบเขตระยะเวลา
โครงการวิจัยนี้มีระยะเวลาดำเนินงาน 1 ปี ในปีงบประมาณ 2557 |
| ผลที่คาดว่าจะได้รับ : | 11.1 ได้ข้อมูลลักษณะ และปัจจัยที่มีผลต่อความเข้มแข็งของชุมชนบริเวณพื้นที่โดยรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ที่สามารถนำไปใช้ในการพัฒนาชุมชนต่อไป
11.2 ได้ข้อมูลเกี่ยวกับแนวทางในการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนบริเวณพื้นที่โดยรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ซึ่งชุมชนอื่นสามารถใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาชุมชนของตนเองต่อไป
11.3 ภาครัฐสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการกำหนดนโยบายในการพัฒนาชุมชนต่อไป
11.4 ได้บทความวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารระดับชาติ
หน่วยงานที่สามารถนำผลงานไปใช้ประโยชน์
- กรมป่าไม้
- สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 12
- กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
- ชาวบ้านบริเวณพื้นที่โดยรอบวนอุทยานเขาหลวง เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์
- องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์
- สำนักงานพัฒนาชุมชน เขตอำเภอลาดยาว และอำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ |
| การทบทวนวรรณกรรม/สารสนเทศ : | - |
| ทฤษฎี สมมุติฐาน กรอบแนวความคิด : | - |
| วิธีการดำเนินการวิจัย และสถานที่ทำการทดลอง/เก็บข้อมูล : | - |
| คำอธิบายโครงการวิจัย (อย่างย่อ) : | - |
| จำนวนเข้าชมโครงการ : | 545 ครั้ง |